BTBookstore
Thành viên sáng lập
Jane Austen
(1775-1817)
Jane Austen là một nữ văn sĩ nổi tiếng của Anh.
Jane Austen sinh ngày 16 tháng 12 năm 1775 ở làng Steventon, Hampshire, Anh. Bà là con thứ bảy trong một gia đình tám người con và là con gái thứ hai trong chị em gái. Cha của bà, George Austen, là một mục sư. Lợi tức hàng năm của ông cũng thuộc vào loại khá (khoảng 600 Bảng Anh một năm), nhưng như vậy cũng không phải là giàu có. Lúc còn nhỏ, Jane được giáo dục chủ yếu ở nhà và hầu như không hề rời khỏi gia đình. Bà có một thời niên thiếu hạnh phúc. Thời thơ ấu, các anh chị em trong nhà thường viết và đóng kịch với nhau. Ngay khi còn là một cô bé, Jane đã được khuyến khích viết văn. Bà đọc rất nhiều sách. Phòng sách lớn với khoảng 500 tựa sách của cha bà đã cung cấp tài liệu cho Jane Austen viết những vở kịch trào phúng ngắn ngay từ khi còn là một cô bé.
Austen viết quyển tiểu thuyết đầu tay vào năm 14 tuổi, Love and Friendship. Những năm đầu của tuổi hai mươi, bà đã viết những tiểu thuyết mà sau này bà sửa lại và xuất bản dưới tựa đề Sense and Sensibility, Pride and Prejudice và Northanger Abbey. Sau đó bà viết tiểu thuyết The Watsons nhưng chưa hoàn tất.
Khi còn trẻ, Jane Austen thích khiêu vũ và dạo bộ, hai môn đã được bà mô tả các tiểu thuyết của mình. Bà thích sống ở nông thôn và có rất nhiều bạn ở vùng Hamsphire. Khoảng gần cuối năm 1800, cha bà đột ngột quyết định để lại căn nhà đang ở cho con trai, chuyển vợ và hai con về sống hưu trí ở Bath. Cuộc di chuyển này đã gây tác động tinh thần lớn cho Jane vì bà thật sự không muốn dọn đi. Bốn năm sau đó là khoảng thời gian khó khăn cho Jane, bà ghét đời sống xô bồ của thành phố lớn và lúc nào cũng tưởng nhớ về cuộc sống ở vùng quê cũ. Sau khi cha qua đời năm 1805, mẹ và hai chị em bà đã trải qua tình trạng thiếu thốn tiền bạc và phải sống nhờ vào người anh trai trong gia đình. Cũng trong khoảng thời gian này, Jane bắt đầu có tình yêu, nhưng không may người thanh niên này đã sớm qua đời khiến bà vô cùng đau buồn. Sau đó, tuy không hề yêu, nhưng bà đã chấp nhận lời cầu hôn của Harris Bigg-Wither, trẻ hơn bà sáu tuổi, là anh của một người bạn và là một chủ đất giàu có. Thế nhưng bà đã thay đổi ý định ngay vào sáng hôm sau. Chuyện này đã gây cho bà nhiều tai tiếng và bực mình.
Sau khi cha qua đời, mẹ và hai chị em gái bà dọn về Southampton ở chung nhà với vợ chồng một người anh làm trong ngành hải quân. Ở đó bà thỉnh thoảng có dịp đi London và ở lại chơi với một người anh khác, Henry, đang làm ngân hàng rất khá. Trong thời gian ở Bath bà viết rất ít, khi ở Southampton thì bà hoàn toàn không viết gì cả. Tháng 7 năm 1809, người anh trai khác, Edward, đã dành một căn nhà nhỏ trong khu nhà của ông ta cho mẹ và hai chị em Jane Austen về ở. Lúc này bà lại có dịp dọn về vùng nông thôn Hampshire yêu thích trước kia. Căn nhà tuy nhỏ nhưng thoải mái và có rất nhiều vườn tược, điểm quan trọng nó là nơi định cư chắc chắn giúp bà an tâm tiếp tục viết. Trong bảy năm rưỡi sống trong căn nhà này, bà sửa lại Sense and Sensibility và Pride and Prejudice, sau đó xuất bản chúng năm 1811 và 1813. Quyển tiểu thuyết Mansfield Park ra đời năm 1814, sau đó là Emma năm 1816 và bà hoàn tất Persuasion (được xuất bản chung với Northanger Abbey năm 1818, một năm sau khi bà qua đời). Không quyển tiểu thuyết nào xuất bản trong thời gian bà còn sống để tên Jane Austen. Chúng đều được bà ký dưới bút hiệu “Được Viết Bởi Một Phụ Nữ” (“By a Lady”). Mùa đông 1816 Jane Austen bắt đầu viết tiểu thuyết Sanditon, nhưng bệnh tật đã khiến bà không hoàn tất được.
Jane Austen bị bệnh thận và không thể đi lại được, bà thường đi ra ngoài bằng xe lừa kéo. Đến năm 1817 cũng bệnh tình của bà càng trở nên trầm trọng, chị của Jane Austen, Cassandra phải cùng bà dọn đến mướn phòng trọ ở Winchester để được gần bác sĩ. Tuy nhiên lúc đó y khoa chưa có cách chữa trị căn bệnh này và Jane Austen đã qua đời trên tay của chị gái mình vào sáng sớm ngày 18 tháng 7 năm 1817, lúc đó bà vừa tròn 41 tuổi và chưa từng lập gia đình.
Jane Austen sinh ngày 16 tháng 12 năm 1775 ở làng Steventon, Hampshire, Anh. Bà là con thứ bảy trong một gia đình tám người con và là con gái thứ hai trong chị em gái. Cha của bà, George Austen, là một mục sư. Lợi tức hàng năm của ông cũng thuộc vào loại khá (khoảng 600 Bảng Anh một năm), nhưng như vậy cũng không phải là giàu có. Lúc còn nhỏ, Jane được giáo dục chủ yếu ở nhà và hầu như không hề rời khỏi gia đình. Bà có một thời niên thiếu hạnh phúc. Thời thơ ấu, các anh chị em trong nhà thường viết và đóng kịch với nhau. Ngay khi còn là một cô bé, Jane đã được khuyến khích viết văn. Bà đọc rất nhiều sách. Phòng sách lớn với khoảng 500 tựa sách của cha bà đã cung cấp tài liệu cho Jane Austen viết những vở kịch trào phúng ngắn ngay từ khi còn là một cô bé.
Austen viết quyển tiểu thuyết đầu tay vào năm 14 tuổi, Love and Friendship. Những năm đầu của tuổi hai mươi, bà đã viết những tiểu thuyết mà sau này bà sửa lại và xuất bản dưới tựa đề Sense and Sensibility, Pride and Prejudice và Northanger Abbey. Sau đó bà viết tiểu thuyết The Watsons nhưng chưa hoàn tất.
Khi còn trẻ, Jane Austen thích khiêu vũ và dạo bộ, hai môn đã được bà mô tả các tiểu thuyết của mình. Bà thích sống ở nông thôn và có rất nhiều bạn ở vùng Hamsphire. Khoảng gần cuối năm 1800, cha bà đột ngột quyết định để lại căn nhà đang ở cho con trai, chuyển vợ và hai con về sống hưu trí ở Bath. Cuộc di chuyển này đã gây tác động tinh thần lớn cho Jane vì bà thật sự không muốn dọn đi. Bốn năm sau đó là khoảng thời gian khó khăn cho Jane, bà ghét đời sống xô bồ của thành phố lớn và lúc nào cũng tưởng nhớ về cuộc sống ở vùng quê cũ. Sau khi cha qua đời năm 1805, mẹ và hai chị em bà đã trải qua tình trạng thiếu thốn tiền bạc và phải sống nhờ vào người anh trai trong gia đình. Cũng trong khoảng thời gian này, Jane bắt đầu có tình yêu, nhưng không may người thanh niên này đã sớm qua đời khiến bà vô cùng đau buồn. Sau đó, tuy không hề yêu, nhưng bà đã chấp nhận lời cầu hôn của Harris Bigg-Wither, trẻ hơn bà sáu tuổi, là anh của một người bạn và là một chủ đất giàu có. Thế nhưng bà đã thay đổi ý định ngay vào sáng hôm sau. Chuyện này đã gây cho bà nhiều tai tiếng và bực mình.
Sau khi cha qua đời, mẹ và hai chị em gái bà dọn về Southampton ở chung nhà với vợ chồng một người anh làm trong ngành hải quân. Ở đó bà thỉnh thoảng có dịp đi London và ở lại chơi với một người anh khác, Henry, đang làm ngân hàng rất khá. Trong thời gian ở Bath bà viết rất ít, khi ở Southampton thì bà hoàn toàn không viết gì cả. Tháng 7 năm 1809, người anh trai khác, Edward, đã dành một căn nhà nhỏ trong khu nhà của ông ta cho mẹ và hai chị em Jane Austen về ở. Lúc này bà lại có dịp dọn về vùng nông thôn Hampshire yêu thích trước kia. Căn nhà tuy nhỏ nhưng thoải mái và có rất nhiều vườn tược, điểm quan trọng nó là nơi định cư chắc chắn giúp bà an tâm tiếp tục viết. Trong bảy năm rưỡi sống trong căn nhà này, bà sửa lại Sense and Sensibility và Pride and Prejudice, sau đó xuất bản chúng năm 1811 và 1813. Quyển tiểu thuyết Mansfield Park ra đời năm 1814, sau đó là Emma năm 1816 và bà hoàn tất Persuasion (được xuất bản chung với Northanger Abbey năm 1818, một năm sau khi bà qua đời). Không quyển tiểu thuyết nào xuất bản trong thời gian bà còn sống để tên Jane Austen. Chúng đều được bà ký dưới bút hiệu “Được Viết Bởi Một Phụ Nữ” (“By a Lady”). Mùa đông 1816 Jane Austen bắt đầu viết tiểu thuyết Sanditon, nhưng bệnh tật đã khiến bà không hoàn tất được.
Jane Austen bị bệnh thận và không thể đi lại được, bà thường đi ra ngoài bằng xe lừa kéo. Đến năm 1817 cũng bệnh tình của bà càng trở nên trầm trọng, chị của Jane Austen, Cassandra phải cùng bà dọn đến mướn phòng trọ ở Winchester để được gần bác sĩ. Tuy nhiên lúc đó y khoa chưa có cách chữa trị căn bệnh này và Jane Austen đã qua đời trên tay của chị gái mình vào sáng sớm ngày 18 tháng 7 năm 1817, lúc đó bà vừa tròn 41 tuổi và chưa từng lập gia đình.
Chữ ký của Jane Austen
TÁC PHẨM
Từ tuổi nhỏ, Jane Austen đã bắt đầu viết những vở kịch ngắn và tiểu phẩm nhằm tạo vui thú trong gia đình, tiếp theo là một ít thơ và văn xuôi. Tác giả đã sử dụng khung cảnh đời sống của mình - vùng nông thôn, giáo xứ, láng giềng và những thị trấn miền quê, cùng những chuyến quê thăm viếng đến các thành phố Bath và London để lấy chất liệu cho những tình huống, cá tính và đề tài trong các tác phẩm của mình. Riêng trong truyện Persuasion, tác giả cũng sử dụng chất liệu từ người anh Francis Austen và em trai Charles Austen; cả hai đều là hạm trưởng tàu chiến và lập những chiến công tương tự như Đại tá Wentworth trong truyện này. Tác phẩm đầu tay của Jane Austen là Lý trí và Tình cảm (Sense and sensibility) được viết vào năm 1784 dưới tựa đề Elinor and Marianne, qua nhiều bổ sung đến năm 1811 mới được xuất bản, chỉ ghi tác giả là “một phụ nữ”, và với chi phí tác giả tự bỏ ra. Tương tự, truyện Kiêu hãnh và Định kiến (Pride and Prejudice) được phác thảo trong thời gian 1796-1797 và xuất bản lần đầu tiên năm 1813. Thêm truyện Mansfield Park được xuất bản năm 1814, và Emma năm 1815. Một nhà phê bình văn học có uy tín đã ca ngợi “tác giả không tên” là ngòi bút tuyệt diệu của “tiểu thuyết hiện đại” trong truyền thống mới về hiện thực. Tất cả tác phẩm xuất bản lúc Jane Austen còn sống vẫn đề tên tác giả vô danh. Sau khi tác giả qua đời, lần đầu tiên tên thật của tác giả mới xuất hiện, khi hai truyện Northanger Abbey và Persuasion được phát hành năm 1818.
Sống với gia đình trong suốt cuộc đời, tác giả chớm căn bệnh Addison (thoái hóa tuyến thượng thận) vào năm 1816 và qua đời ngày 18/07/1817, chỉ hưởng thọ 42 tuổi. Một số bản thảo không hoàn chỉnh được xuất bản sau khi Jane Austen qua đời. Các tiểu thuyết gồm có The Watsons (1923), Fragment of a Novel (1925), và Plan of a Novel (1926). Thư từ của bà được tổng gộp lại trong quyển Her Life and Letters - A Family Record (1913), kế tiếp là Jane Austen’s Letters (1932; ấn bản chỉnh sửa, 1952). Tuy được một số nhà phê bình văn học đương thời tán thưởng tác giả chỉ được công chúng chú ý chút ít khi còn sống. Khoảng ba thập kỷ sau khi tác giả qua đời, công luận thế giới bắt đầu có những nhận xét nghiêm túc và nồng nhiệt hơn, và từ bấy giờ đến nay Jane Austen đều được đánh giá như là một trong những tác giả tiểu thuyết đặc sắc nhất của nền văn học Anh quốc. Nhiều câu lạc bộ của những người yêu thích Jane Austen đã được thành lập ở Argentina, Úc, Nhật, Mỹ... và dĩ nhiên là ở Anh quốc.
Jane Austen được xem là nhà văn đã mang đến cho nền tiểu thuyết tính cách hiện đại độc đáo qua văn phong hài hước để phê phán thói hư tật xấu trong đời thường. Các nhà phê bình văn học ca ngợi tiểu thuyết của tác giả về giá trị đạo đức lẫn tính chất giải trí; họ cũng yêu mến việc tả chân cá tính con người và đánh giá cao tính hiện thực giản đơn. Những phong cách này đem đến cho người đọc một thay đổi sảng khoái so với cách viết cường điệu lãng mạn đang thịnh hành thời bấy giờ. Trong khi nền tiểu thuyết của Anh quốc phát sinh vào đầu thế kỷ 18, các tác phẩm của Jane Austen tạo ra không khí mới mẻ qua việc tả chân những con người trung bình trong những bối cảnh thông thường.
Đặc biệt, Jane Austen đã dựng lên bộ khung khôi hài của giới trung lưu Anh quốc vào thời đại mình, mở đầu xu hướng cho nền “tiểu thuyết gia đình” khi xói vào cung cách, nhân phẩm, và sự căng thẳng giữa các nhân vật nữ và xã hội mà họ đang sống. Jane Austen đã thoát khỏi mô- típ văn học thời đại bà sống, vốn vẫn đưa ra nhân vật nữ luôn có đức độ, truyện tình luôn thơ mộng, và những sự kiện ngẫu nhiên gây đột biến cho câu chuyện. Đặc điểm này đã khiến tiểu thuyết của tác giả có mối tương quan gần gũi với thế giới đương đại hơn là những truyền thống của thế kỷ 18.
Tóm lại, qua các tác phẩm của Jane Austen, người đọc có thể nhận ra những mẫu người “trần thể”, không tuyệt vời mà cũng không tồi tệ, nhưng phức tạp, trong bối cảnh tình yêu và lãng mạn bị chi phối bởi kinh tế và bản chất thật của con người, qua đấy thể hiện “tài” và “tật” mà gia đình và xã hội đã góp phần đúc khuôn họ.
Tiểu thuyết của bà thường viết về đời sống của tầng lớp trung lưu vùng nông thôn Anh cuối thế kỷ thứ 18 đầu thế kỷ thứ 19 và chú trọng phản ánh những vấn đề trọng đại của phụ nữ thời đó, chẳng hạn như giáo dục, hôn nhân, giai cấp và xã hội. Lời văn của bà mang tính châm biếm dí dỏm, thường chứa đựng những triết lý và quan niệm về đời sống. Bà sáng tác không nhiều, trong số các tác phẩm của bà, sáu tiểu thuyết được coi là tác phẩm lớn có giá trị văn học và trở thành những tác phẩm cổ điển, đó là Northanger Abbey (Tòa nhà Northanger Abbey), Sense and Sensibility (Lý trí và Tình cảm), Pride and Prejudice (Kiêu hãnh và Thành kiến), Mansfield Park, Emma và Persuasion (Thuyết phục). Ngày nay tiểu thuyết của Jane Austen vẫn được in và dịch lại nhiều lần trên toàn thế giới. Nhiều trường đại học lớn lấy các tác phẩm của bà làm đề tài thảo luận và nghiên cứu cho sinh viên. Các nhà sản xuất phim ở Anh và Hollywood cũng thường chuyển thể các tác phẩm của bà thành phim.
Tiểu thuyết
Lý trí và Tình cảm - Sense and Sensibility (1811)
Kiêu hãnh và Định kiến - Pride and Prejudice (1813)
Trang viên Mansfield - Mansfield Park (1814)
Emma - Emma (1815)
Northanger Abbey (1818, Di cảo)
Thuyết phục - Persuasion (1818, Di cảo)
Lady Susan (1871, Di cảo)
Chưa hoàn thành
The Watsons (1804)
Sanditon (1817)
Tác phẩm khác
Sir Charles Grandison (Kịch chuyển thể) (1793, 1800)
Plan of a Novel (1815)
Poems (1796–1817)
Prayers (1796–1817)
Letters (1796–1817)
Tổng hợp các sách đã xuất bản:
- Kiêu hãnh và Định kiến - NXB Văn hóa Sài Gòn 2008. Người dịch: Thu Trinh
- Thuyết phục - NXB Hội Nhà Văn 2010. Người dịch: Diệp Minh Tâm
- Lý trí và Tình cảm - NXB Hội Nhà Văn 2010. Người dịch: Diệp Minh Tâm
- Trang viên Mansfield - Liên Việt & NXB Văn học 2011. Người dịch: Thanh Vân
- Emma - Liên Việt & NXB Văn học 2013. Người dịch: Diệp Minh Tâm
- Lý trí và Tình cảm (Bìa cứng) - Liên Việt & NXB Văn học 2016. Người dịch: Diệp Minh Tâm
- Kiêu hãnh và Định kiến (Bìa cứng) - Liên Việt & NXB Văn học 2016. Người dịch: Diệp Minh Tâm
- Thuyết phục (Bìa cứng) - Liên Việt & NXB Văn học 2016. Người dịch: Diệp Minh Tâm
- Kiêu hãnh và định kiến - Đinh Tị & NXB Lao Động 2020. Nguyễn Tùng Lâm dịch
